Szanowna redakcjo,
zafrapowało mnie takie oto zdanie, które zostało napisane w jednym ze znanych tygodników: „Ostatnio pojawił się pomysł stworzenia muzeum – drewnianej chaty, w której pokazane zostałoby życie tego germańskiego plemienia”. Zastanawia mnie łączny zapis -by z czasownikiem zostało. Jeśli dobrze zrozumiałem reguły zawarte w Waszej poradni językowej, owe cząstki z czasownikami nieosobowymi piszemy rozdzielnie. Bardzo proszę o odpowiedź.

Proszę Państwa, w języku technicznym często używane jest słowo bypass (z języka angielskiego) i pisane jako bajpas. Czy poprawniej jest kanał obejściowy (obejście) – tak ja uważam, ale inżynierowie często stosują – nawet w oficjalnych tłumaczonych dokumentacjach – bajpas lub piszą bypass.
Co ciekawe, w tej chwili mam tekst niemiecki o kotle odzyskowym i jest w nim użyte słowo angielskie bypass, w pisowni niemieckiej bez spójnika, by-pass. Niemcy dawniej stosowali Umleitung, co jest polskim odpowiednikiem obejścia (przewód obejściowy), a w dużych kotłach kanał obejściowy.
Pytanie brzmi: czy wolno i jest elegancko używać słowa bypas i jak pisać? – Chyba przez jedno s?
Zbigniew Rataj
Politechnika Śląska – nauczyciel akademicki.

WSO podaje, że -by piszemy łącznie z „niektórymi” spójnikami – par. [161]. Listę dopełniają:
– hasła słownika: ależby, aniżeliby, bądźby, bowiemby, coby, jakożby, jakżeby, jednakowożby, natomiastby, niźliby, przetoby, toćby, wszakby, wszelakoby, chyba żeby,
– nieodnotowane, lecz analogiczne: aczby, boćby, inoby, jenoby, lubby (=bądźby), niemniejby (=jednakby), wszakżeby.
Zatem byłoby chyba trafniej „ze spójnikami, z wyjątkiem spójników łącznych, np. i, oraz, tudzież, jak też, a także – czy tak?

Czy w zdaniach pytających typu „Czy bym skorzystał?” cząstkę -bym piszemy razem, czy oddzielnie? Jaka jest zasada?

Piszemy: aniby, (a)zaliby, bodajby, chybaby, czy(ż)by, gdzieżby, jakżeby, niech(aj)by, nużby, otóżby, przecieżby. Ale WSO notuje też partykuły: dopiero by, jeszcze by, już by, może by, nawet by, pewnie by, poniekąd by, prawie by, raczej by, też by, tylko by, wręcz by, zapewne by… Te odsyłają do zasady [164], o pisowni rozłącznej – ale NIE PARTYKUŁ! A jak z: akurat, bynajmniej, istotnie, naprawdę, niemal, przynajmniej, tam („A tam+byś zgadł!”), to („Zbić to+by umiał”), zarazem, zawsze, zresztą?

Szanowni Państwo,
rozumiem, że chcąc trzymać się słownika ortograficznego, nie sposób oddać w pisowni różnic w użyciu partykuł z cząstką -by. Inaczej odczuwam takie połączenie w zdaniu „Samochodem chybabyś nie przyjechał” niż „[…] i wnuczkę moją […] do posłuszeństwa […] obowiązuję, chybaby pan chorąży orszański […] sławę swą splamił […]” (Potop). W drugim zdaniu chyba by znaczy chyba żeby i tu pisownia łączna pasuje mi bardziej niż w pierwszym.
Z wyrazami szacunku
Czytelnik

Dzień dobry. Chciałbym się jeszcze odnieść do ostatniego mojego pytania i odpowiedzi, którą otrzymałem od Państwa. Dotyczyło ono słów boby, toby. Tym razem spytam: kiedy piszemy czy by, a kiedy czyby, kiedy kto by, a kiedy ktoby. A może tylko i wyłącznie piszemy czy by, kto by?

Z najlepszymi życzeniami świątecznymi dla Państwa

Mirek

Szanowni Państwo,

proszę o wskazanie poprawnej formy zapisu 'jakby' / 'jak by' w konstrukcjach typu:

Jakby / Jak by co, jestem w domu.

Jakby / Jak by mi zależało, napisałbym wcześniej.

W słowniku na Państwa portalu jest podany taki przykład użycia spójnika 'jakby':

Jakbyś znalazł chwilę, wpadnij do nas jutro.

Czy w przesłanych przeze mnie zdaniach będzie podobnie?

Łączę pozdrowienia

Jacek Zwierzyński

Zgodnie z np. USJP piszemy: „Chcę, żeby grał”, „Nie sądzę, żeby grał”. Słowniki milczą jednak o pisowni że*by w zdaniach typu: „Myślę, że*by się zgodził” (= że zgodziłby się) – czy osobno, mimo że „Myślę, czyby się zgodził”? W Nowym słowniku interpunkcyjnym języka polskiego prof. Podracki podaje jednak: „Czuję w sobie taką ochotę, żebym skakał i tańczył” (hasło taki).
Michał Gniazdowski

Szanowni Państwo!
Ostatnio nieźle się nagłowiłam – i nadal głowię – nad pewną kwestią z tekstu, który otrzymałam do zredagowania. Otóż pisze tam tłumacz: „Jestem pewien, że byśmy się dobrze zrozumieli” czy też „Stałoby się tak; wiedziała, że by się stało”. Chodzi mi o to że byśmy i że by. Słownik interpunkcyjny dopuszcza pisanie by oddzielnie po spójniku, ale w nieco innych przypadkach. Jak jest w tych przytoczonych przeze mnie przykładach? Razem czy osobno?
Iwona Michałowska